Nhầm lẫn nghiêm trọng khi ký: Có hủy văn bản công chứng?
Trong thực tiễn công chứng, không phải mọi hợp đồng được lập và chứng nhận đều phản ánh đúng ý chí thực sự của các bên tham gia. Có những trường hợp, tại thời điểm giao kết, một bên hoặc các bên rơi vào tình trạng nhầm lẫn nghiêm trọng về đối tượng, nội dung hoặc hậu quả pháp lý của hợp đồng. Khi nhầm lẫn nghiêm trọng trong công chứng được chứng minh, văn bản công chứng không còn bảo đảm giá trị an toàn pháp lý và có thể bị Tòa án tuyên hủy. Bài viết phân tích căn cứ pháp luật và hệ quả của việc hủy văn bản công chứng khi hợp đồng được lập trong tình trạng nhầm lẫn nghiêm trọng.
>>> Xem thêm: Khi bố mẹ để lại di sản, nên tìmvăn phòng công chứng nào để lập văn bản thừa kế hợp pháp?
1. Nhầm lẫn trong giao kết hợp đồng – vấn đề cốt lõi của ý chí
Theo lý luận chung của pháp luật dân sự, ý chí tự nguyện và nhận thức đúng đắn của chủ thể là nền tảng của hiệu lực giao dịch. Nhầm lẫn xảy ra khi chủ thể hiểu sai bản chất pháp lý hoặc yếu tố cơ bản của giao dịch tại thời điểm xác lập.
“Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015” xác định giao dịch dân sự chỉ có hiệu lực khi chủ thể tham gia hoàn toàn tự nguyện và nhận thức đúng nội dung giao dịch.
2. Thế nào là nhầm lẫn nghiêm trọng trong công chứng?
Nhầm lẫn nghiêm trọng trong công chứng được hiểu là tình trạng:
Nhầm lẫn về đối tượng của hợp đồng;
Nhầm lẫn về quyền và nghĩa vụ cơ bản phát sinh;
Nhầm lẫn về hậu quả pháp lý của việc ký kết;
Nhầm lẫn làm thay đổi quyết định giao kết hợp đồng của chủ thể.
Nhầm lẫn chỉ được coi là nghiêm trọng khi nếu biết đúng sự thật, bên bị nhầm lẫn sẽ không xác lập hoặc không xác lập giao dịch với nội dung như đã ký.
3. Các dạng nhầm lẫn nghiêm trọng thường gặp trong văn bản công chứng
3.1. Nhầm lẫn về đối tượng giao dịch
Ví dụ minh họa: “Bên chuyển nhượng ký hợp đồng mua bán nhà đất trong khi hiểu nhầm thửa đất thuộc quyền sở hữu riêng, nhưng thực tế là tài sản chung chưa được phân chia”.
Trong trường hợp này, sự nhầm lẫn làm thay đổi toàn bộ cơ sở pháp lý của giao dịch.
3.2. Nhầm lẫn về bản chất pháp lý của hợp đồng
Ví dụ minh họa: “Người ký hợp đồng tưởng rằng đây là hợp đồng ủy quyền quản lý tài sản, nhưng thực chất là hợp đồng chuyển nhượng quyền sở hữu”.
Nhầm lẫn về loại hợp đồng dẫn đến hậu quả pháp lý hoàn toàn khác nhau.
3.3. Nhầm lẫn về nghĩa vụ tài chính và rủi ro pháp lý
Ví dụ minh họa: “Bên mua ký hợp đồng nhưng không nhận thức đầy đủ nghĩa vụ thuế, phí và trách nhiệm phát sinh khi tài sản có tranh chấp tiềm ẩn”.
4. Căn cứ pháp lý để hủy văn bản công chứng do nhầm lẫn
4.1. Giao dịch dân sự vô hiệu do nhầm lẫn
Theo “Điều 126 Bộ luật Dân sự 2015”, “khi một bên có nhầm lẫn làm cho họ không nhận thức đúng nội dung của giao dịch thì có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch vô hiệu”.
Khi giao dịch được công chứng nhưng tồn tại nhầm lẫn nghiêm trọng trong công chứng, việc tuyên vô hiệu giao dịch là căn cứ trực tiếp để hủy văn bản công chứng.
4.2. Thẩm quyền hủy văn bản công chứng của Tòa án
Theo “Điều 51 Luật Công chứng 2024”, Tòa án có thẩm quyền tuyên hủy văn bản công chứng khi xác định việc công chứng vi phạm pháp luật hoặc giao dịch được công chứng không hợp pháp.
Nhầm lẫn nghiêm trọng làm mất đi điều kiện có hiệu lực của giao dịch, kéo theo việc văn bản công chứng không còn giá trị pháp lý.
5. Vai trò của công chứng viên trong việc phòng ngừa nhầm lẫn
Theo “Điều 7 Luật Công chứng 2024”, công chứng viên có nghĩa vụ giải thích rõ quyền, nghĩa vụ và hậu quả pháp lý của hợp đồng cho người yêu cầu công chứng.
Nếu công chứng viên không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ giải thích, trong khi nhầm lẫn là rõ ràng và có thể nhận biết, văn bản công chứng có nguy cơ cao bị hủy, đồng thời phát sinh trách nhiệm nghề nghiệp.
6. Hậu quả pháp lý khi văn bản công chứng bị hủy do nhầm lẫn
Khi Tòa án tuyên hủy văn bản công chứng do nhầm lẫn nghiêm trọng trong công chứng:
Giao dịch dân sự bị tuyên vô hiệu;
Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Bên có lỗi gây ra nhầm lẫn phải bồi thường thiệt hại nếu có.
Giá trị chứng cứ của văn bản công chứng cũng không còn được bảo đảm.
Kết luận
Hủy văn bản công chứng khi hợp đồng được lập trong tình trạng nhầm lẫn nghiêm trọng là cơ chế pháp lý cần thiết để bảo vệ ý chí thực sự của các bên và bảo đảm sự công bằng trong giao dịch dân sự. Việc nhận diện và xử lý đúng nhầm lẫn nghiêm trọng trong công chứng không chỉ giúp khắc phục hậu quả của giao dịch vô hiệu mà còn khẳng định vai trò phòng ngừa rủi ro của hoạt động công chứng trong thực tiễn pháp lý.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
