Công chứng ngoài trụ sở có giá trị pháp lý như thế nào trước Tòa án?
Trong quá trình giải quyết tranh chấp dân sự, không ít vụ việc phát sinh liên quan đến các hợp đồng, giao dịch được lập dưới hình thức công chứng ngoài trụ sở. Điều này đặt ra câu hỏi quan trọng về giá trị pháp lý công chứng ngoài trụ sở khi văn bản công chứng được đưa ra xem xét trước Tòa án. Liệu việc công chứng không thực hiện tại trụ sở văn phòng công chứng có làm suy giảm giá trị chứng cứ của văn bản hay không? Hiểu đúng quy định pháp luật và thực tiễn xét xử sẽ giúp các bên giao dịch chủ động phòng ngừa rủi ro pháp lý. Bài viết dưới đây sẽ phân tích cụ thể vấn đề này dưới góc độ pháp luật công chứng và tố tụng dân sự.
>>> Xem thêm: Chọn văn phòng công chứng nào để làm giấy ủy quyền cho người thân?
Nguyên tắc xác định giá trị pháp lý của văn bản công chứng
Theo Luật Công chứng, giá trị pháp lý của văn bản công chứng không phụ thuộc vào địa điểm thực hiện công chứng, mà phụ thuộc vào việc công chứng đó có được thực hiện đúng thẩm quyền, đúng trình tự, thủ tục hay không.
Điều 5 Luật Công chứng 2014 quy định: “Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng; có giá trị chứng cứ; những tình tiết, sự kiện trong văn bản công chứng không phải chứng minh, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên bố là vô hiệu”.
Quy định này là cơ sở pháp lý quan trọng để khẳng định rằng, nếu công chứng ngoài trụ sở được thực hiện hợp pháp, thì văn bản công chứng vẫn có đầy đủ giá trị pháp lý như công chứng tại trụ sở.
Công chứng ngoài trụ sở có được pháp luật thừa nhận hay không?
Luật Công chứng không cấm công chứng ngoài trụ sở, mà chỉ coi đây là trường hợp ngoại lệ so với nguyên tắc chung. Điều 44 Luật Công chứng 2014 quy định: “Việc công chứng phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, trừ trường hợp người yêu cầu công chứng không thể đến trụ sở vì lý do chính đáng theo quy định của pháp luật”.
Như vậy, công chứng ngoài trụ sở được pháp luật thừa nhận, với điều kiện có căn cứ hợp pháp và được công chứng viên quyết định thực hiện trong phạm vi trách nhiệm nghề nghiệp của mình.
Giá trị pháp lý công chứng ngoài trụ sở trước Tòa án
Giá trị chứng cứ của văn bản công chứng
Khi tranh chấp phát sinh và được giải quyết tại Tòa án, văn bản công chứng – bao gồm cả văn bản được công chứng ngoài trụ sở – được xem là nguồn chứng cứ hợp pháp.
Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 quy định: “Văn bản công chứng là chứng cứ nếu được thu thập hợp pháp”. Điều này đồng nghĩa với việc, nếu công chứng ngoài trụ sở đáp ứng đầy đủ điều kiện về thẩm quyền, trình tự và nội dung, thì Tòa án có trách nhiệm công nhận giá trị chứng cứ của văn bản đó.
>>> Xem thêm: Thủ tục trọn gói vớidịch vụ sổ đỏ – Tiết kiệm thời gian, đảm bảo pháp lý
Trường hợp Tòa án xem xét lại giá trị pháp lý
Mặc dù có giá trị chứng cứ cao, nhưng giá trị pháp lý công chứng ngoài trụ sở không phải là tuyệt đối. Tòa án vẫn có quyền xem xét lại văn bản công chứng trong các trường hợp sau:
– Có căn cứ cho rằng công chứng viên thực hiện công chứng ngoài trụ sở không đúng quy định pháp luật; – Không có lý do chính đáng để thực hiện công chứng ngoài trụ sở; – Có dấu hiệu giả mạo chữ ký, giả mạo ý chí hoặc vi phạm điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự.
Trong các trường hợp này, Tòa án có thể tuyên văn bản công chứng vô hiệu theo quy định của pháp luật dân sự.
Công chứng ngoài trụ sở trái luật và hệ quả pháp lý
Đối với văn bản công chứng
Nếu Tòa án xác định việc công chứng ngoài trụ sở được thực hiện trái quy định, không có căn cứ pháp lý hoặc vi phạm nghiêm trọng thủ tục công chứng, thì văn bản công chứng có thể bị tuyên vô hiệu toàn bộ hoặc một phần.
Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Giao dịch dân sự vô hiệu khi không tuân thủ quy định về hình thức trong trường hợp luật có quy định hình thức là điều kiện có hiệu lực của giao dịch”.
Trong trường hợp đó, các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận và chịu trách nhiệm bồi thường nếu có thiệt hại phát sinh.
Đối với công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng
Luật Công chứng quy định rõ: “Công chứng viên phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản công chứng do mình thực hiện”. Do đó, việc thực hiện công chứng ngoài trụ sở không đúng căn cứ có thể dẫn đến trách nhiệm kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính, thậm chí trách nhiệm bồi thường thiệt hại.
Thực tiễn xét xử và cách tiếp cận của Tòa án
Trong thực tiễn xét xử, Tòa án thường không bác bỏ giá trị pháp lý của văn bản công chứng chỉ vì lý do được lập ngoài trụ sở. Thay vào đó, Tòa án sẽ xem xét tổng thể các yếu tố như:
– Lý do công chứng ngoài trụ sở có thực sự chính đáng hay không; – Quy trình công chứng có được thực hiện đầy đủ, minh bạch; – Ý chí tự nguyện và năng lực hành vi dân sự của các bên tại thời điểm ký kết.
Cách tiếp cận này cho thấy Tòa án đặt trọng tâm vào tính hợp pháp và trung thực của giao dịch, thay vì hình thức địa điểm công chứng một cách máy móc.
Một số lưu ý để bảo đảm giá trị pháp lý khi công chứng ngoài trụ sở
Thứ nhất, người yêu cầu công chứng cần cung cấp lý do chính đáng, trung thực và có thể chứng minh được khi cần thiết.
Thứ hai, công chứng viên cần ghi nhận rõ lý do công chứng ngoài trụ sở trong hồ sơ công chứng để làm căn cứ pháp lý về sau.
Thứ ba, các bên tham gia giao dịch nên hiểu rằng công chứng ngoài trụ sở chỉ là ngoại lệ và luôn tiềm ẩn rủi ro cao hơn so với công chứng tại trụ sở.
Có thể khẳng định rằng, giá trị pháp lý công chứng ngoài trụ sở trước Tòa án không phụ thuộc vào địa điểm công chứng, mà phụ thuộc vào tính hợp pháp của toàn bộ quá trình công chứng. Nếu được thực hiện đúng quy định của Luật Công chứng, văn bản công chứng ngoài trụ sở vẫn có đầy đủ giá trị chứng cứ và hiệu lực pháp lý như công chứng tại trụ sở. Ngược lại, việc lạm dụng hoặc thực hiện sai căn cứ có thể dẫn đến hệ quả pháp lý nghiêm trọng khi tranh chấp được đưa ra Tòa án.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
