Trong hoạt động công chứng, công chứng viên không chỉ thực hiện chức năng xác nhận hình thức giao dịch mà còn có trách nhiệm kiểm soát tính hợp pháp và trung thực của nội dung hợp đồng. Trên thực tế, nhiều giao dịch được xác lập với mục đích che giấu tài sản nhằm trốn tránh nghĩa vụ với người thứ ba hoặc cơ quan có thẩm quyền. Khi có căn cứ cho rằng giao dịch mang tính chất này, việc từ chối công chứng che giấu không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ pháp lý của công chứng viên.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng Hà Nội công chứng bằng tốt nghiệp nhanh chóng, lấy ngay
1. Nhận diện giao dịch nhằm che giấu tài sản
Giao dịch nhằm che giấu tài sản là giao dịch được các bên xác lập một cách không trung thực nhằm:
Tẩu tán, che giấu tài sản để trốn tránh nghĩa vụ thi hành án;
Tránh nghĩa vụ trả nợ cho chủ nợ;
Che giấu tài sản chung trong quan hệ hôn nhân;
Né tránh các nghĩa vụ tài chính hoặc nghĩa vụ pháp lý khác.
Những giao dịch này thường được thể hiện dưới hình thức hợp đồng mua bán, tặng cho, ủy quyền… và được yêu cầu công chứng để tạo vỏ bọc pháp lý hợp lệ.
2. Cơ sở pháp lý của việc từ chối công chứng che giấu
2.1. Quy định của Bộ luật Dân sự 2015
Theo Điều 124 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự giả tạo nhằm che giấu một giao dịch khác hoặc nhằm trốn tránh nghĩa vụ với người thứ ba thì giao dịch giả tạo vô hiệu. Quy định này cho thấy pháp luật không bảo vệ các giao dịch có mục đích che giấu tài sản.
Do đó, nếu có căn cứ cho rằng hợp đồng được lập nhằm che giấu tài sản, giao dịch này ngay từ đầu đã không đủ điều kiện có hiệu lực.
2.2. Quy định của Luật Công chứng 2014
Theo Điều 44 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch:
Có nội dung vi phạm pháp luật;
Trái đạo đức xã hội;
Có dấu hiệu giả tạo hoặc nhằm trốn tránh nghĩa vụ.
Như vậy, việc từ chối công chứng che giấu là hoàn toàn có căn cứ pháp lý và phù hợp với chức năng phòng ngừa rủi ro của hoạt động công chứng.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng hợp đồng thuê nhà trọn gói, giúp bạn tiết kiệm thời gian
3. Dấu hiệu thực tiễn để công chứng viên từ chối công chứng che giấu
Trong thực tiễn hành nghề, công chứng viên có thể nhận diện giao dịch che giấu tài sản thông qua các dấu hiệu sau:
Giá chuyển nhượng không phù hợp với giá thị trường;
Các bên có quan hệ thân thích nhưng lại lập hợp đồng mua bán thay vì tặng cho;
Thời điểm giao dịch trùng với thời điểm đương sự đang có tranh chấp, bị khởi kiện hoặc chuẩn bị thi hành án;
Không có việc giao nhận tiền thực tế hoặc không chứng minh được nguồn tiền;
Một bên vẫn tiếp tục quản lý, sử dụng tài sản sau khi “chuyển nhượng”.
Khi các dấu hiệu này xuất hiện, công chứng viên có cơ sở để từ chối công chứng che giấu nhằm phòng ngừa giao dịch vô hiệu.
4. Trình tự xử lý của công chứng viên khi nghi ngờ che giấu tài sản
Khi phát hiện dấu hiệu che giấu tài sản, công chứng viên có trách nhiệm:
Yêu cầu các bên giải trình rõ mục đích giao dịch;
Đề nghị cung cấp tài liệu chứng minh tính trung thực của giao dịch;
Giải thích hậu quả pháp lý của giao dịch giả tạo;
Trường hợp nghi ngờ không được làm rõ, từ chối công chứng theo quy định pháp luật.
Việc xử lý thận trọng này nhằm bảo đảm công chứng viên không tiếp tay cho hành vi vi phạm pháp luật.
>>> Xem thêm: Dịch vụ sổ đỏ nhà đất rẻ, nhanh, uy tín tại Hà Nội
5. Hệ quả pháp lý nếu giao dịch che giấu tài sản vẫn được công chứng
Nếu giao dịch che giấu tài sản vẫn được công chứng, có thể phát sinh các hệ quả pháp lý sau:
Hợp đồng bị Tòa án tuyên vô hiệu do giả tạo;
Văn bản công chứng bị hủy theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật;
Công chứng viên có thể bị xem xét trách nhiệm bồi thường, kỷ luật nghề nghiệp theo Luật Công chứng.
Do đó, việc từ chối công chứng che giấu ngay từ đầu là biện pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý cần thiết.
6. Ví dụ minh họa từ thực tiễn về việc từ chối công chứng che giấu
Ông A đang trong quá trình bị khởi kiện yêu cầu trả nợ thì lập hợp đồng “tặng cho” quyền sử dụng đất cho con ruột và yêu cầu công chứng. Qua xác minh, công chứng viên nhận thấy ông A vẫn trực tiếp quản lý, sử dụng tài sản và không có lý do chính đáng cho việc tặng cho tại thời điểm này. Trên cơ sở đó, công chứng viên đã từ chối công chứng che giấu, bảo đảm đúng quy định pháp luật.
Từ chối công chứng che giấu là cơ chế pháp lý quan trọng nhằm ngăn chặn các giao dịch giả tạo, bảo vệ quyền lợi của người thứ ba và bảo đảm sự lành mạnh của các giao dịch dân sự. Công chứng không phải là công cụ hợp thức hóa việc che giấu tài sản. Do đó, việc công chứng viên chủ động từ chối công chứng khi có căn cứ cho rằng giao dịch nhằm che giấu tài sản là hoàn toàn cần thiết và có cơ sở pháp lý vững chắc.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
