Điều khoản trái đạo đức xã hội: Công chứng viên xử lý sao?
Công chứng là hoạt động nhằm bảo đảm tính an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự, tuy nhiên không phải mọi hợp đồng, giao dịch đều được công chứng viên chấp nhận. Trong thực tiễn, có những trường hợp nội dung hợp đồng tuy không vi phạm trực tiếp điều cấm của luật nhưng lại trái với đạo đức xã hội, xâm phạm các giá trị chuẩn mực chung được pháp luật bảo vệ. Khi đó, việc từ chối công chứng đạo đức trở thành yêu cầu bắt buộc nhằm bảo đảm trật tự pháp lý và giá trị xã hội của giao dịch.
>>> Xem thêm: Top 10 văn phòng công chứng hỗ trợ dịch vụ pháp lý uy tín cho khách hàng
1. Khái niệm điều khoản trái đạo đức xã hội trong hợp đồng
Đạo đức xã hội là hệ thống các chuẩn mực ứng xử chung được cộng đồng thừa nhận và tôn trọng, phản ánh các giá trị về nhân phẩm, công bằng, thiện chí và trách nhiệm xã hội. Điều khoản trái đạo đức xã hội trong hợp đồng là những thỏa thuận:
Xâm phạm nghiêm trọng đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân;
Đi ngược lại các giá trị nhân đạo, công bằng, lương thiện;
Lợi dụng hoàn cảnh khó khăn, sự lệ thuộc của một bên để áp đặt nghĩa vụ bất công.
Mặc dù các điều khoản này có thể không được liệt kê cụ thể trong luật, nhưng vẫn bị pháp luật coi là không được bảo vệ.
2. Cơ sở pháp lý của việc từ chối công chứng đạo đức
2.1. Căn cứ từ Bộ luật Dân sự 2015
Theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự vô hiệu khi mục đích, nội dung vi phạm điều cấm của luật hoặc trái đạo đức xã hội. Quy định này khẳng định đạo đức xã hội là một chuẩn mực pháp lý quan trọng trong việc đánh giá hiệu lực của hợp đồng.
Do đó, hợp đồng có điều khoản trái đạo đức xã hội ngay từ đầu đã tiềm ẩn nguy cơ vô hiệu và không đủ điều kiện để được công chứng.
2.2. Căn cứ từ Luật Công chứng 2014
Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, chịu trách nhiệm về văn bản công chứng của mình. Đồng thời, Điều 44 Luật Công chứng 2014 quy định công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu hợp đồng, giao dịch:
Có nội dung vi phạm pháp luật;
Trái đạo đức xã hội.
Như vậy, việc từ chối công chứng đạo đức không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ pháp lý của công chứng viên.
Những điều khoản này dù được các bên tự nguyện thỏa thuận nhưng vẫn không được pháp luật thừa nhận.
4. Trách nhiệm và thẩm quyền của công chứng viên khi phát hiện điều khoản trái đạo đức
Khi phát hiện hợp đồng có điều khoản trái đạo đức xã hội, công chứng viên có trách nhiệm:
Giải thích rõ cho các bên về tính trái pháp luật, trái đạo đức của điều khoản;
Yêu cầu các bên sửa đổi, loại bỏ điều khoản vi phạm;
Trường hợp các bên không chấp thuận sửa đổi, công chứng viên bắt buộc phải từ chối công chứng.
Việc công chứng viên vẫn thực hiện công chứng trong trường hợp này có thể dẫn đến trách nhiệm pháp lý, bao gồm trách nhiệm bồi thường và trách nhiệm kỷ luật.
5. Hệ quả pháp lý nếu hợp đồng trái đạo đức xã hội vẫn được công chứng
Nếu hợp đồng có điều khoản trái đạo đức xã hội vẫn được công chứng, thì:
Hợp đồng có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu theo Điều 123 Bộ luật Dân sự 2015;
Văn bản công chứng có nguy cơ bị hủy theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật;
Công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng có thể bị xem xét trách nhiệm theo Luật Công chứng.
Điều này cho thấy việc từ chối công chứng đạo đức ngay từ đầu là biện pháp phòng ngừa rủi ro pháp lý cần thiết.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng hỗ trợ người dân hoàn thiện thủ tục pháp lý nhanh chóng
6. Ví dụ minh họa thực tiễn về từ chối công chứng đạo đức
Một hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất kèm điều khoản buộc bên được tặng cho phải cắt đứt quan hệ gia đình và không được thực hiện các quyền nhân thân cơ bản. Công chứng viên xác định điều khoản này trái với chuẩn mực đạo đức xã hội, xâm phạm nghiêm trọng quyền con người, nên đã từ chối công chứng. Việc từ chối này phù hợp với quy định pháp luật và bảo đảm giá trị nhân văn của giao dịch dân sự.
>>> Xem thêm: Hợp đồng thuê nhà có cần công chứng không? Nếu có thì công chứng ở đâu?
Kết luận
Từ chối công chứng đạo đức là cơ chế pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ các giá trị xã hội nền tảng và bảo đảm tính lành mạnh của các giao dịch dân sự. Công chứng không chỉ là thủ tục hình thức mà còn là hoạt động kiểm soát nội dung hợp đồng theo chuẩn mực pháp luật và đạo đức xã hội. Do đó, việc công chứng viên chủ động từ chối công chứng đối với các hợp đồng có điều khoản trái đạo đức xã hội là cần thiết và hoàn toàn có căn cứ pháp lý.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
