Vay ngân hàng bằng thế chấp tài sản của người thứ ba – Có hợp pháp?
Trên thực tế, không hiếm trường hợp người vay vốn tại ngân hàng không dùng tài sản của mình mà sử dụng tài sản thuộc sở hữu của người thứ ba để đảm bảo khoản vay. Vậy hành vi thế chấp tài sản người khác có được pháp luật cho phép không? Trình tự thực hiện ra sao để đảm bảo giao dịch hợp pháp và được công chứng, đăng ký giao dịch bảo đảm đầy đủ? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp các vấn đề trên dưới góc nhìn pháp lý hiện hành.
Căn cứ pháp lý về thế chấp tài sản của người thứ ba
Một số quy định pháp luật quan trọng cần lưu ý:
“Điều 292 Bộ luật Dân sự 2015”: “Bảo đảm thực hiện nghĩa vụ có thể được thực hiện bằng tài sản của bên có nghĩa vụ hoặc của người thứ ba.”
“Điều 317 Bộ luật Dân sự 2015”: “Thế chấp tài sản là việc một bên dùng tài sản thuộc sở hữu của mình để bảo đảm nghĩa vụ dân sự cho chính mình hoặc cho người khác.”
“Điều 5 và Điều 44 Luật Công chứng 2024”: Về điều kiện chủ thể giao kết hợp đồng và công chứng giao dịch có tài sản của người khác.
Thế chấp tài sản người khác có hợp pháp không?
Câu trả lời là có, nếu việc thế chấp được sự đồng ý bằng văn bản của chủ sở hữu tài sản và tuân thủ đúng trình tự pháp luật. Người thứ ba có thể dùng tài sản của mình để bảo đảm cho nghĩa vụ của người vay nếu:
Họ là chủ sở hữu hợp pháp của tài sản;
Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
Đồng ý giao kết hợp đồng thế chấp (không chỉ đơn thuần ký vào giấy xác nhận hoặc đơn bảo lãnh).
📌 Ví dụ thực tế: “Ông A vay vốn ngân hàng nhưng không có tài sản. Bà B là chị gái của ông A đồng ý dùng căn nhà của mình để thế chấp. Hai người cùng đến văn phòng công chứng để lập hợp đồng thế chấp giữa bà B (người thế chấp) và ngân hàng. Ông A là người vay và phải có mặt trong hợp đồng tín dụng riêng.”
📝 Thủ tục công chứng hợp đồng thế chấp tài sản người khác
1. Chuẩn bị hồ sơ pháp lý
Các giấy tờ bắt buộc:
CMND/CCCD của người vay, người thế chấp (người thứ ba) và đại diện ngân hàng;
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất hoặc tài sản thế chấp;
Hợp đồng tín dụng giữa người vay và ngân hàng;
Dự thảo hợp đồng thế chấp có đầy đủ các bên liên quan;
Giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người vay và người thế chấp (nếu có) để công chứng viên đánh giá mục đích sử dụng.
Tại Điều 44 Luật Công chứng 2024, công chứng viên có trách nhiệm kiểm tra kỹ năng lực hành vi của các bên, quyền sở hữu tài sản thế chấp, và mục đích hợp đồng. Hợp đồng phải được lập bằng văn bản, có chữ ký của người sở hữu tài sản và được công chứng đầy đủ.
Lưu ý: Việc người vay chỉ ký vào hợp đồng tín dụng, còn người sở hữu tài sản chỉ ký vào hợp đồng thế chấp là hoàn toàn hợp lệ, nhưng cả hai phải được lập đồng thời.
3. Đăng ký giao dịch bảo đảm
Sau khi công chứng, ngân hàng hoặc bên vay có trách nhiệm đăng ký giao dịch bảo đảm tại cơ quan có thẩm quyền, cụ thể:
Đối với nhà đất: Văn phòng đăng ký đất đai nơi có tài sản;
Đối với tài sản khác: Cục đăng ký giao dịch bảo đảm Bộ Tư pháp.
Theo “Điều 12 Nghị định 21/2021/NĐ-CP”, giao dịch chỉ phát sinh hiệu lực đối kháng với bên thứ ba khi được đăng ký đúng trình tự.
⚠️ Những rủi ro cần phòng tránh
Việc thế chấp tài sản người khác vẫn tiềm ẩn rủi ro pháp lý nếu:
Chủ tài sản không thực sự hiểu quyền và nghĩa vụ của mình;
Hợp đồng thế chấp không được công chứng hoặc bị lập khống;
Người vay mất khả năng trả nợ, dẫn đến tài sản của người thứ ba bị xử lý.
>>> Xem thêm: Làm hợp đồng vay tiền tại văn phòng công chứng – Những lưu ý để tránh sai sót, bảo vệ quyền lợi
📌 Ví dụ: Bà C đứng tên nhà đất, nhưng ông D (chồng cũ) mang hồ sơ đi thế chấp ngân hàng bằng giấy tờ photo và giả chữ ký bà C. Sau khi phát hiện, bà C khởi kiện và giao dịch bị tuyên vô hiệu do “vi phạm điều kiện về chủ thể”.
Kết luận
Việc thế chấp tài sản người khác hoàn toàn hợp pháp nếu được thực hiện đúng quy định. Tuy nhiên, cần nhận thức rõ ràng rằng người đứng ra thế chấp sẽ chịu rủi ro trực tiếp nếu người vay không trả được nợ. Vì vậy, người sở hữu tài sản nên cân nhắc kỹ, thực hiện công chứng minh bạch và yêu cầu ngân hàng giải thích rõ quyền – nghĩa vụ phát sinh trong toàn bộ quá trình vay và thế chấp.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại0966.22.7979hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
