Hợp đồng không thể thực hiện: Văn bản công chứng có giá trị?
Công chứng hợp đồng được xem là cơ chế bảo đảm an toàn pháp lý cho các giao dịch dân sự. Tuy nhiên, không phải mọi hợp đồng được công chứng đều có khả năng thực hiện trên thực tế. Trong nhiều trường hợp, ngay tại thời điểm ký kết, hợp đồng đã không thể thực hiện được do đối tượng không tồn tại, không đủ điều kiện pháp lý hoặc không thuộc quyền định đoạt của bên ký kết. Khi đó, vấn đề đặt ra là hủy bỏ công chứng không thể thực hiện có được pháp luật cho phép hay không và căn cứ pháp lý để thực hiện việc hủy bỏ này là gì.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng tại Hà Nội hỗ trợ thủ tục pháp lý chuyên nghiệp, đúng quy định
1. Hợp đồng không thể thực hiện được ngay từ đầu là gì?
Hợp đồng không thể thực hiện được ngay từ đầu là hợp đồng mà tại thời điểm giao kết đã tồn tại những trở ngại khách quan hoặc pháp lý khiến:
Đối tượng của hợp đồng không tồn tại hoặc không xác định được;
Bên giao kết không có quyền định đoạt đối với tài sản;
Tài sản thuộc diện bị cấm giao dịch, bị kê biên, bị thu hồi;
Điều kiện thực hiện hợp đồng không thể xảy ra trên thực tế.
Trong các trường hợp này, dù hợp đồng được lập và công chứng đúng trình tự, thì việc thực hiện hợp đồng trên thực tế là không thể.
2. Cơ sở pháp lý xác định hợp đồng không thể thực hiện là hợp đồng vô hiệu
2.1. Căn cứ theo Bộ luật Dân sự 2015
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, một trong những điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự là đối tượng của giao dịch phải có thể thực hiện được. Nếu ngay từ thời điểm giao kết, đối tượng không thể thực hiện thì giao dịch không đáp ứng điều kiện có hiệu lực.
Bên cạnh đó, Điều 408 Bộ luật Dân sự 2015 quy định hợp đồng vô hiệu khi:
“Đối tượng của hợp đồng không thể thực hiện được ngay từ thời điểm giao kết.”
Như vậy, hợp đồng không thể thực hiện được ngay từ đầu bị coi là hợp đồng vô hiệu, không làm phát sinh quyền và nghĩa vụ pháp lý cho các bên.
>>> Xem thêm: Quy trình thực hiệnthủ tục công chứng nhanh chóng, đảm bảo đúng pháp luật
2.2. Phân biệt với trường hợp không thực hiện được sau khi giao kết
Cần phân biệt rõ:
Không thể thực hiện được ngay từ đầu: dẫn đến hợp đồng vô hiệu;
Không thực hiện được do sự kiện phát sinh sau khi giao kết: có thể dẫn đến chấm dứt hợp đồng hoặc miễn trách nhiệm, nhưng không đương nhiên làm hợp đồng vô hiệu.
Sự phân biệt này có ý nghĩa quan trọng trong việc xem xét hủy bỏ công chứng không thể thực hiện.
3. Giá trị pháp lý của văn bản công chứng trong trường hợp hủy công chứng không thể thực hiện
Theo Điều 5 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên vô hiệu. Điều này cho thấy:
Công chứng không làm phát sinh hiệu lực cho hợp đồng vô hiệu;
Văn bản công chứng phụ thuộc vào hiệu lực của hợp đồng, giao dịch được công chứng.
Do đó, khi hợp đồng bị xác định là không thể thực hiện được ngay từ đầu và bị tuyên vô hiệu, thì văn bản công chứng tương ứng không còn giá trị pháp lý.
4. Hủy công chứng không thể thực hiện – Thẩm quyền và điều kiện
Theo Điều 52 Luật Công chứng 2014, việc hủy văn bản công chứng chỉ được thực hiện khi:
Có bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án tuyên hợp đồng vô hiệu.
Công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng không có quyền tự ý hủy bỏ văn bản công chứng, kể cả khi phát hiện hợp đồng không thể thực hiện được. Việc hủy bỏ công chứng không thể thực hiện là hệ quả pháp lý phát sinh sau phán quyết của Tòa án.
5. Hệ quả pháp lý sau khi hủy bỏ công chứng không thể thực hiện
5.1. Hệ quả dân sự
Theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015, khi giao dịch dân sự vô hiệu:
Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ dân sự từ thời điểm giao kết;
Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.
Trong trường hợp hợp đồng không thể thực hiện được ngay từ đầu, trách nhiệm bồi thường sẽ được xem xét dựa trên mức độ lỗi của mỗi bên.
5.2. Hệ quả đối với văn bản công chứng
Sau khi hợp đồng bị tuyên vô hiệu:
Văn bản công chứng bị hủy theo quyết định của Tòa án;
Các giao dịch đăng ký phát sinh từ văn bản công chứng (nếu có) cũng bị xem xét xử lý theo quy định pháp luật.
6. Ví dụ minh họa từ thực tiễn về hủy công chứng không thể thực hiện
Ông A ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho bà B và được công chứng hợp lệ. Tuy nhiên, tại thời điểm ký kết, thửa đất đang bị kê biên để bảo đảm thi hành án. Tòa án xác định hợp đồng không thể thực hiện được ngay từ đầu, tuyên hợp đồng vô hiệu và hủy bỏ văn bản công chứng tương ứng.
>>> Xem thêm: Chứng thực chữ ký nhanh chóng, tiết kiệm thời gian và chi phí
Kết luận
Hủy bỏ công chứng không thể thực hiện là hệ quả pháp lý tất yếu khi hợp đồng bị xác định không thể thực hiện được ngay từ thời điểm giao kết. Công chứng không có giá trị hợp thức hóa các hợp đồng vô hiệu về đối tượng hoặc điều kiện thực hiện. Do đó, việc kiểm tra kỹ điều kiện pháp lý của đối tượng giao dịch trước khi công chứng là yếu tố then chốt nhằm hạn chế rủi ro và tranh chấp pháp lý cho các bên.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
